Powrót

RZEKA WISŁA

Wisła jest najdłuższą rzeką Polski, a także najdłuższą rzeką uchodząca do Morza Bałtyckiego. Długość rzeki wynosi 1047 km. Wisła wpływa do Zatoki Gdańskiej, a jej średnioroczny przepływ w odcinku ujściowym według danych z punktu pomiarowego w Tczewie wynosi 1046 m³/s. Źródła rzeki Wisły znajdują się w południowej Polsce, na zachodnim stoku Baraniej Góry w Beskidzie Śląskim. W geograficznym sensie Wisła ma dwa potoki źródłowe: Białą Wisełkę (1080 m n.p.m.) i Czarną Wisełkę (1107 m n.p.m.). Natomiast w sensie hydrologicznym rzeka Wisła zaczyna się w miejscu połączenia potoku Malinka z potokiem Wisełka powstałym z połączenia Białej i Czarnej Wisełki uchodzących do Jeziora Czerniańskiego. Górny odcinek Wisły aż do ujścia rzeki Przemszy nie jest żeglowny i nosi nazwę Małej Wisły. 

Wisła jest podzielona na 3 biegi, odpowiednio: (1) bieg górny – od źródeł do Zawichostu (poniżej ujścia Sanu), (2) bieg środkowy – od Zawichostu do ujścia Narwi (operacyjnie często przyjmuje się do stopnia wodnego Włocławek) oraz (3) bieg dolny – od ujścia Narwi (lub od stopnia wodnego Włocławek) do ujścia.

 

Końcowy bieg Wisły obejmuje jej deltę. W miejscowości Biała Góra koło Sztumu około 50 km od ujścia, rozdzielając się na dwa ramiona: Leniwka (lewe) i Nogat (prawe), Wisła tworzy szeroką deltę, zwaną Żuławami. Do XIV wieku ujście Wisły dzieliło się na Wisłę Elbląską (główne wschodnie ramię) i Wisłę Gdańską (mniejsze zachodnie ramię). Od roku 1371 głównym ramieniem stała się Wisła Gdańska. W czasach nowożytnych główne ramię Wisły nazywano Samicą, a drugie Lachą. Po powodzi w 1840 roku utworzyło się dodatkowe ramię Wisła Śmiała. W latach 1891–1895 wykonano przekop ujściowy koło Świbna. 

Całe dorzecze Wisły zajmuje powierzchnię 194424 km2. 

Dolina Wisły przebiega przez wiele kompleksów leśnych. Rzeka przepływa także przez obszary chronione. Inne strefy objęte ochroną znajdują się w dolinie Wisły, w tym obszary Natura 2000. Spośród bezpośrednio obejmujących Wisłę obszarów chronionych można wymienić:

  • obszary specjalnej ochrony ptaków,

  • specjalne obszary ochrony siedlisk,

  • rezerwaty przyrody,

  • parki krajobrazowe,

  • obszary chronionego krajobrazu.

Ponadto Wisłę obejmuje otulina Kampinoskiego Parku Narodowego. 

Obszar Natura 2000 Dolina Dolnej Wisły, który opiera się o granice Bydgoszczy i narażony jest bezpośrednio na negatywny wpływ kompleksu składowisk odpadów „Zielona” dawnych Zakładów Chemicznych „ZACHEM” S.A., to dziedzictwo naturalne północnej Polski, które obejmuje ostoję ptasią o randze europejskiej, jak również siedliska ryb, płazów i ssaków. Występują tu co najmniej 44 gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej oraz 4 gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi. Dolina stanowi teren lęgowy dla ok. 180 gatunków ptaków, a także bardzo ważną ostoję dla ptaków migrujących i zimujących. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej bielika, nurogęsi, ohara, rybitwy białoczelnej, rybitwy rzecznej, zimorodka oraz ostrygojada. 

Malowniczy teren, bogaty przyrodniczo jest jednak bezpośrednio zagrożony deklasacją środowiska naturalnego, w tym na przełomowym odcinku doliny Wisły przez Pojezierza Południowobałtyckie. Ogromne zagrożenie zdegradowania obszaru Natura2000 Doliny Dolnej Wisły niesie za sobą proces migracji skażonych wód podziemnych z rejonu Bydgoszczy ku Wiśle i dalej z nurtem rzeki do Bałtyku. Zdiagnozowane zanieczyszczone wody podziemne są bezpośrednio związane z wieloletnią działalnością produkcyjną w dawnych Zakładach Chemicznych „ZACHEM” S.A. w Bydgoszczy. Czynnikiem szczególnie wyróżniającym te obszary było powstawanie w jego granicach licznych ognisk zanieczyszczeń, często bardzo zróżnicowanych pod względem rodzaju substancji stanowiących zagrożenie dla środowiska gruntowo-wodnego i/lub migrujących w jego obrębie. Prowadzona produkcja substancji chemicznych, zarówno organicznych jak i nieorganicznych, o często dużym potencjale toksyczności stwarzała szereg możliwości do przenikania zanieczyszczeń do środowiska gruntowo-wodnego. Na obszarze dawnych Zakładów Chemicznych „ZACHEM” S.A., na podstawie badań wód podziemnych i gruntów stwierdzony został znaczny stopień ich zanieczyszczenia przez substancje głównie toksyczne. 

Po upadku zakładów infrastruktura bieżąca ulega dewastacji, a zanieczyszczenia z każdym dniem powiększają zasięg strefy skażonej. Zagrożenie zdrowotne i środowiskowe jakie niesie za sobą migracja substancji toksycznych, mutagennych i rakotwórczych stanowi największy problem regionu. Do substancji występujących w bezpośrednim kontakcie z lokalną społecznością (mieszkańcy następujących bydgoskich osiedli: Awaryjnego, Łęgnowa-Wsi, oraz miejscowości: Plątnowo i Otorowo) należy wliczyć m.in. fenol, anilinę, toluidynę, chloroanilinę, difenylosulfon, a także substancje nieorganiczne np. chlorki, sód, siarczany. Problem intensyfikowany jest charakterystycznymi dla dolin rzecznych warunkami hydrogeologicznymi, gdzie na terasie zalewowej zwierciadło wód podziemnych wypłyca się, zalegając niemal na powierzchni terenu. 

Najważniejszym celem projektu remediacyjnego jest oczyszczenie frontowej części chmury zanieczyszczonych wód podziemnych, pochodzącej z kompleksu składowisk odpadów „Zielona”. Unikatową cechą wykorzystywanej technologii remediacyjnej jest możliwość usunięcia szerokiego spektrum zanieczyszczeń o charakterze organicznym, a nie jak dotąd tylko wybranej substancji chemicznej (np. fenol). Wielokierunkowe działanie technologii prowadzi do poprawy parametrów fizykochemicznych gleby, gruntu i wód podziemnych oraz zmniejszenia stężeń zanieczyszczeń organicznych. Osiągnięcie tak postawionego celu gwarantuje ograniczenie zagrożenia zdrowotnego i środowiskowego, w szczególności dla obszaru Natura 2000.

 

Ciekawostka:

Wisła jest najdłuższą rzeką Polski! Rozciąga się bowiem na długość ponad 1000 kilometrów, a do Bałtyku wpływa w Zatoce Gdańskiej. Pierwsze wzmianki pisane o Wiśle pochodzą z okresu Cesarstwa Rzymskiego, z lat 7 do 5 przed naszą erą. Zapis „Viscla” pojawia się w „Historii naturalnej” Pliniusza Starszego, a także na mapie topograficznej autorstwa Marka Agrypy.

Ciekawostka dla dzieci:

Czy wiesz, że początki historii Wisły sięgają 2 milionów lat temu? W geologicznym okresie, plejstocenie, kiedy nastąpiło ochłodzenie klimatu, Wisła zaczęła formować swój bieg. Podczas wielokrotnych naprzemiennych ruchów lodowca rzeźbione były różne koryta, którymi woda spływała w okresach cieplejszych, gdy lodowiec się cofał. Ostateczny kształt Wisła uzyskała około 14 tysięcy lat temu.

Fundusze EuropejskieRzeczpospolita PolskaFundusz Spójności
Ta strona internetowa korzysta z cookies celem zapewnienia właściwego jej działania oraz w celach statystycznych. Klikając przycisk „Zamknij” lub kontynuując korzystanie z tej strony wyrażają Państwo na to zgodę. Zmiany ustawień cookies mogą Państwo dokonać w ustawieniach stosowanej przeglądarki internetowej. Aby dowiedzieć się więcej prosimy przejść do POLITYKI PLIKÓW